Ruske junake koji su oslobađali našu otadžbinu ne smemo nikada zaboraviti. U mesecu obeležavanja 75 godina od oslobođenja Beograda od okupatora i zločinaca podstaknut sam da napišem koju reč o maršalu Fjodoru Tolbuhinu i generalu Vladimiru Ždanovu.
Takođe, želim ovom prilikom da iskritikujem sve političke opcije što su učestvovali u ukidanju ulica u Beogradu koje su nosile nazive: „Bulevar Crvene armije“, “Maršala Tolbuhina“ i „General Ždanova“.
Sve tri ulice se sada pod drugim nazivima nalaze na Vračaru, a najveći deo dosadašnjeg života proveo sam u krugu tih ulica.
Želim i da pohvalim aktuelnu vlast što je donela odluku da pre tri godine ispravi nepravdu i što je u prisustvu gradskih čelnika i ruskog ambasadora otkrila table sa imenima ulica maršala Tolbuhina i generala Ždanova na uglu bivše Pohorske i Ulice Goce Delčeva na Novom Beogradu.
Tako je na godišnjicu oslobođenja Beograda ispravljena velika nepravda koja je načinjena nosiocima te pobede, pošto su prethodno preimenovane stare ulice sa njihovim imenima.
Jedinice Crvene armije i Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije pre ušle su zajedno u glavni grad Srbije, a operaciju za oslobođenje od fašističke Nemačke predvodili su upravo maršal Tolbuhin i general Ždanov, zbog čega su zaslužili svoje ulice u srpskoj prestonici.
Operacija za oslobođenje Beograda trajala je nekoliko dana i u njoj svoj život je dalo više od 3.000 boraca, a njih oko 4.000 bilo ranjeno.
Crvena armija je u trenutku oslobađanja Beograda, oktobra 1944, celu operaciju mogla da završi upotrebom atriljerije i avijacije, bez ljudskih žrtava, ali da tada ne bi bilo sačuvano istorijsko lice grada, zbog čega se krenulo u kopnenu ofanziivu sa jedinicama jugoslovenskih partizana.
Fjodor Ivanovič Tolbuhin je rođen 16. juna 1894. godine u selu Androki, kod Jaroslavlja.
Kada je počeo Prvi svetski rat, Tolbuhin je postao dobrovoljac ruske armije.
Pošto je saveznička komanda, 1916. godine, tražila da i Rusija pređe u protivofanzivu kako bi olakšali situaciju na zapadnom ratištu, jedinice ruskog Jugozapadnog fronta počele su nastupanje prema Zapadu. Za potporučnika Tolbuhina ova operacija je bila veoma značajna, iako nije dala posebne rezultate. Među vojnicima je počeo postepeno da se javlja protest protiv daljeg vođenja rata. U bataljonima i četama pojavili su se boljševički leci, s pozivom da se okonča imperijalistički rat. U puku u kome je služio Fjodor, učestala su dezerterstva. Februarska revolucija zadesila ga je u 13. pograničnom zamurskom puku, gde je komandovao bataljonom. Na vojničkoj konferenciji bio je izabran u pukovski komitet i učestvovao u junskom pohodu kada je bio teško ranjen. U decembru 1917. godine Tolbuhin je poslat na dvomesečno odsustvo zbog bolesti. To vreme je proveo u rodnom mestu u Jaroslavskoj guberniji, a u martu 1918. godine je demobilisan.
Pošto se oporavio, već krajem juna 1919. godine Tolbuhin je stupio u Crvenu armiju i raspoređen je u štab zapadnog fronta, a nešto kasnije upućen je na školovanje štapskih oficira. Za postignute uspehe u borbi, odlikovan je Ordenom crvene zvezde.
U 1930. godini bio je postavljen za načelnika korpusa, i na toj dužnosti proveo je šest godina. Godinu kasnije, postao je član Komunističke partije Sovjetskog Saveza.
Pošto su ga zaobišle Staljinove čistke, već u septembru 1937. postavljen je za komandanta 72. streljačke divizije u Kijevskom vojnom okrugu.
Početak Drugog svetskog rata zatekao ga je na dužnosti načelnika štaba Zakavkaskog vojnog okruga, koji je dobio zadatak da osigura zapadne granice Sovjetskog Saveza, a istovremeno i severne granice Irana, gde je trebalo da se uspostavi veza sa savezničkim jedinicama.
U leto 1942. kada su Nemci preneli težište svojih operacija prema Donskom bazenu i kavkaskoj nafti, Tolbuhin je postavljen za šefa štaba na Krimskom frontu i komandanta 57. sovjetske armije u bici kod Staljingrada.
Od marta 1943. Tolbuhin je komandant Južnog fronta, zatim komandant Četvrtog ukrajinskog fronta, a sredinom 1944. godine postavljen je za komandanta Trećeg ukrajinskog fronta. Jedinice pod njegovom komandom oslobodile su: Taganrog, Donjeck, Rostovsku oblast, Nikopolj, Krivi Rog, Krim i Sevastopolj, i do sredine avgusta 1944. izbile na granicu Rumunije. Pošto su, u saradnji s jedinicama Drugog ukrajinskog fronta, u Jaško-kišinjevskoj operaciji razbile nemačko-rumunske snage, jedinice Trećeg ukrajinskog fronta okupirale su Bugarsku i, u saradnji s jedinicama Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije, učestvovale u oslobođenju Beograda i dela Srbije. Krajem 1944. godine, jedinice 3. ukrajinskog fronta, pod komandom Tolbuhina, učestvovale su u oslobođenju Budimpešte, a početkom 1945. godine u zauzimanju Beča. Posle završetka rata, Tolbuhin je bio komandant Zakavkaskog vojnog okruga i član Vrhovnog sovjeta Sovjetskog Saveza. Umro je 17. oktobra 1949. u Moskvi, a njegova urna je sahranjena u Kremlju.
Drugi junak ove priče Vladimir Ivanovič Ždanov je rođen 29. aprila 1902. godine u Kijevu, u Ukrajini. U Crvenu armiju je stupio kao dobrovoljac, učestvovao u završnim bitkama građanskog rata. Završivši pešadijsku školu stekao je veliko iskustvo u komandovanju. U Komunističku partiju Sovjetskog Saveza primljen je 1941. godine.
U vreme Velikog otadžbinskog rata Sovjetskog Saveza protiv nacističke Nemačke i njenih saveznika, bio je načelnik štaba, a zatim komandant 4. gardijskog mehanizovanog korpusa. Organizatorske sposobnosti je pokazao u Staljingradskoj bici, u borbama na jugu Ukrajine, u jaško-kišnjevskoj operaciji koja je sovjetskim trupama otvorila put na Balkan. General Ždanov učestvovao je u oslobođenju Bugarske i Mađarske od Nemaca.
U vreme Beogradske operacije, oktobra 1944. godine, tenkisti 4. gardijskog mehanizovanog korpusa, kojim je komandovao Ždanov, borili su se zajedno sa borcima Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije. Vladimir Ždanov bio je jedan od onih sovjetskih vojnih starešina koji su na čelu sovjetskih jedinica, rame uz rame sa našim borcima prolivali svoju krv ne samo za oslobođenje Beograda, već i drugih područja naše zemlje.
U Sovjetskom Savezu, zasluge generala Ždanova dobile su visoku ocenu. Odlikovan je s dva Ordena Lenjina, tri Ordena Crvene zastave, Ordenom Suvorova prvog reda, dva Ordena Suvorova drugog reda, Ordenom Crvene zvezde i mnogim medaljama Sovjetskog Saveza. Za Heroja Sovjetskog Saveza proglašen je 13. septembra 1944. godine.
Za zasluge u borbi protiv zajedničkog neprijatelja i doprinos oslobođenju Beograda i drugih područja Jugoslavije, gardijski general-lajtant tenkovskih jedinica Crvene armije Vladimir Ždanov odlikovan je 20. oktobra 1944. Ordenom narodnog heroja Jugoslavije.
U posleratnim godinama, Ždanov je završio Vojnu akademiju Generalštaba, i zauzimao odgovorne komandne položaje u Crvenoj armiji.
Pošavši, kao član sovjetske vojne delegacije, na proslavu dvadesetogodišnjice oslobođenja Beograda, 19. oktobra 1964. godine, general-pukovnik Ždanov je izgubio život u avionskoj nesreći na Avali. Na mestu pogibije vojnoj delegaciji je podignut spomenik, a jedna od glavnih ulica u Beogradu je dugi niz godina nosila ime generala Ždanova, ali je 1997. ulici vraćen stari naziv Resavska.
Drago mi je što je pobedila pravednost i što se ponovo cene dela i uspesi Crvene armije, maršala Tolbuhina i generala Ždanova.
Rusiji i ruskom narodu hvala što su dali ogroman doprinos našem oslobođenju.
Naš narod to mora da ceni!
Dr Uglješa Mrdić
29. novembar 2019. godine