Pored toga što smo pravoslavna braća, Grci i mi, imamo našu istoriju prijateljstva o kojoj bi moglo nekoliko knjiga da napišemo. U ovom malom tekstu izdvojiću samo nekoliko primera našeg dugog prijateljstva. Motiv za ovu temu mi je prizor sa utakmice na beogradskoj Marakani na kojoj su zajedno navijali pristalice Crvene Zvezde i grčkog Olimpijakosa iz Atine. Fudbalski navijači iz dva tabora zagrljeni iako je bio u pitanju meč od velikog rezultatskog značaja. Prizor kakav dugo nije viđen na fudbalskim stadionima.
Ovog puta moram da izdvojim da su nam se Grci pokazali i kao prijatelji kada smo skoro god bili u nevoljama kao narod prethodnih decenija. Naravno ni našoj braći Grcima nije bilo lako da nam pomognu, jer su često a naročito u proteklih tridesetak godina bili pritiskani od pojedinih zapadnih zemalja da budu protiv Srbije.
Podsetimo se da je na današnji dan pre dve godine uz gardu i svečano intoniranje himne, predsednik Srbije Aleksandar Vučić ispred Palate „Srbija“ dočekao grčkog kolegu Prokopisa Pavlopulosa. Dvojica predsednika su tada istakla da Srbija i Grčka već 150 godina imaju ne samo prijateljske već i istinske bratske odnose.
„Želimo da zemlje Balkanskog poluostrva budu u Uniji kako bismo stvorili jugoistočni krak EU jednak sa ostalim delom Unije“, tada je istaknuto.
Srbija i Grčka već preko 150 godina imaju ne samo prijateljske već i istinske bratske odnose i među nama nema otvorenih pitanja, ali su odnosi danas i zbog evropskog okvira u kojima se održavaju, važniji nego ikada pre.
Pored toga što imamo sa Grčkom dobru privrednu saradnju, napominjem da je Grčka apsolutno prva turistička destinacija za koju se u Srbiji opredeljuju i to govori o srpskoj ljubavi prema Grčkoj i grčkom narodu.
Podsećanja radi, prvi ugovor između Srbije i Grčke potpisan je još davne 1867. godine od strane srpskog kneza Mihaila Obrenovića i grčkog kralja Đorđa Gliksburga, koji je predstavljao temelj za buduću saradnju dva naroda, ali i osnov za konačno oslobođenje od viševekovne osmanske vladavine.
Istorija srpsko-grčkih odnosa počinje još u ranom srednjem veku. Krajem 18. i početkom 19. veka, sa stvaranjem uslova za oslobođenje od turske vlasti i uspostavljanje nacionalnih država, ponovo jačaju veze dva naroda na crkveno-duhovnom, vojnom, kulturnom i privrednom planu.
Ovaj period su sa grčke strane obeležili velikani poput čuvenog pesnika i revolucionara Rige od Fere, grčkog junaka i učesnika Prvog srpskog ustanka Đorđa Olimpijadesa, poznatog u srpskoj tradiciji kao kapetan Jorgać, Konstantina i Aleksandra Ipsilantija i mnogih drugih. Srpske nacionalne revolucije i ustanci od 1804 do 1815. godine i slavne ličnosti koje su je obeležile poput vožda Karađorđa, kneza Miloša Obrenovića, Dositeja Obradovića i drugih su i nadahnuli grčke vođe da se izbore za nezavisnost 1830. godine.
Drugu polovinu 19. veka obeležilo je potpisivanje značajnog ugovora o savezu 1867, a potom i Balkanskog saveza, koji je bio temelj za buduće sporazume i uspehe u balkanskim ratovima početkom 20. veka, a potom i za pobedu u Velikom ratu, kada su grčki narod i država, uz posebno zalaganje čuvenog grčkog premijera Elefteriosa Venizelosa, pružili utočište za oporavak iscrpljene srpske vojske i civila predvođenih kraljem Petrom Prvim i regentom Aleksandrom Karađorđevićem.
Nakon Prvog svetskog rata, novoformirana Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, a potom i Kraljevina Jugoslavija i Grčka nastavljaju sa učvršćivanjem odnosa potpisivanjem niza bilateralnih protokola i sporazuma, među kojima se izdvaja Balkanski pakt formiran 1933. i 1934. između Jugoslavije, Grčke, Rumunije i Turske, koji ipak nije uspeo da zaštiti potpisnice u kriznim vremenima pred Drugi svetski rat.
Posle Drugog svetskog rata i sukoba sa sovjetskim blokom država 1948. otvorile su se mogućnosti za razvoj odnosa sa zemljama izvan komunističkog bloka, a samim tim i za svestrano unapređenje jugoslovensko-grčkih odnosa. O tome svedoči i potpisivanje Balkanskog pakta između FNR Jugoslavije, Grčke i Turske 1953, kao i brojni značajni sporazumi sklopljeni tokom zlatnog doba jugoslovensko-grčke saradnje pedesetih godina prošlog veka, od kojih mnogi važe i danas.
Praveći ovu kratku analizu, možemo zaključiti da naša dva naroda imaju veliku osnovu za nastavak jačanja iskrenog prijateljstva.
Hvala Grčkoj i Grcima na svemu dobrom što su učinili za naš narod i državu.
Nadamo se da će i dalje u javnosti biti ovako divnih slika kao 1.oktobra na beogradskoj Marakani.
Srbi i Grci zagrljeni navijaju za svoje klubove.
Dr Uglješa Mrdić
2.oktobar 2019.godine